Νηπιαγωγείο - ο πρώτος αποχωρισμός

Tο πρόσωπο, που κυριαρχεί στα δυο με τρία πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, είναι η μητέρα του. Από τη στιγμή της γέννησής του μέχρι και αυτήν την ηλικία, το παιδί σε βιολογικό αλλά και σε συναισθηματικό επίπεδο είναι άμεσα εξαρτημένο από τη μητέρα του.

Η σχέση όμως αυτή είναι αμφίδρομη. Και για τη μητέρα το μικρό της είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, το κέντρο του κόσμου όλου. Ξαφνικά, έρχεται όμως η στιγμή που το παιδί της πρωτοσχολικής ηλικίας αναζητά τη συντροφιά άλλων παιδιών, είναι υπερκινητικό και ανήσυχο. Η μεγάλη μέρα έφτασε. Το παιδί είναι έτοιμο να φύγει από το σπίτι για πρώτη φορά.

Τα νήπια ( και τα λέμε έτσι μέχρι να γίνουν 6 χρόνων) στην ηλικία των 3-4 χρόνων, συνήθως ζητάνε από μόνα τους να πάνε στο σχολείο, είτε γιατί βλέπουν τα μεγαλύτερα αδελφάκια τους και τους φίλους τους να το κάνουν είτε γιατί η μοναξιά του σπιτιού τα ωθεί έξω απ' αυτό. Εξάλλου ανάμεσα στα τρία και τέσσερα χρόνια τους, τα παιδιά έχουν κατακτήσει τη σταθερή κίνηση, την ικανότητα της σωστής ομιλίας και ένα ικανοποιητικό λεξιλόγιο, ανάλογα με το περιβάλλον τους, που τα βοηθά να επικοινωνούν με τον κόσμο γύρω τους. Σ' αυτό το στάδιο δοκιμάζεται το εγώ του παιδιού, ανακαλύπτει τον εαυτό του και καθώς η προσωπικότητα αρχίζει να διαμορφώνεται, το νήπιο βιάζεται να περάσει στην παιδική ηλικία.

Πηγαίνοντας το παιδί στο Νηπιαγωγείο, ξεφεύγει από την αγκαλιά των γονιών και από την απόλυτη προστασία τους και αρχίζει σιγά-σιγά να αυτονομείται. Ο γονιός και ειδικά η μητέρα, το πρώτο πράγμα που ίσως μπορεί να σκεφτεί είναι αν το παιδί είναι έτοιμο να φύγει από κοντά του και ικανό να προσαρμοστεί στο νέο του περιβάλλον.

Καλό θα ήταν όμως οι μητέρες να αναρωτηθούν αν και οι ίδιες είναι έτοιμες να το αποχωριστούν, γιατί ναι μεν το παιδί έχει μεγάλη ανάγκη από τη στοργή και την αγάπη τους για να νοιώσει ασφαλές, παρ' όλα αυτά όμως εκείνες είναι που έχουν τις περισσότερες επιφυλάξεις νιώθοντας ενοχή γιατί δεν ασχολούνται πλέον ολοκληρωτικά με το βλαστάρι τους και μεταφέρουν έτσι το προσωπικό τους άγχος στο παιδί.

Κι όταν δυσκολεύεται να προσαρμοστεί ;

Όταν ένα παιδί παρουσιάζει δυσκολίες προσαρμογής στο Νηπιαγωγείο και αρνείται να φύγει από το σπίτι, οι γονείς θα πρέπει να αναρωτηθούν για τη δική τους συμπεριφορά απέναντί του και πως θα βοηθήσουν στην προσαρμογή του.

Ας εξετάσουν λοιπόν αν το παιδί τους είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένο με κάποιο άτομο της οικογένειας π.χ. τη γιαγιά ή τον παππού που νοιώθει μεγάλη μοναξιά και έχει προσκολληθεί σ' αυτό, έχοντάς του μεταφέρει όλη την αγωνία γι' αυτή του τη μοναξιά. Σ' αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά αρνούνται να απομακρυνθούν από ανθρώπους, που τους δείχνουν πόσο σημαντικά είναι γι' αυτούς.

Κάτι άλλο που θα πρέπει να προσέξουν είναι το παιδί να ενημερωθεί από πριν σχετικά με το περιβάλλον του Νηπιαγωγείου. Δεν πρέπει να το ωραιοποιήσουμε υπερβολικά στα μάτια του - "όλα θα είναι τέλεια"- αλλά και να υποβαθμίσουμε το ρόλο του - "θα πάς σχολείο και θα στρώσεις".

Χρειάζεται λοιπόν ρεαλιστική αντιμετώπιση του θέματος. Όχι υπερβολικές απαιτήσεις από το παιδί. Πολλές μητέρες κάνουν το λάθος να απαιτούν από το παιδί τους, μέσα από το στάδιο προσαρμογής του στο σχολειό, να μάθει να τρώγει όλο το φαγητό του ή φαγητά που δεν τρώγει στο σπίτι, να γίνει ήσυχο και υπάκουο, ενώ είναι ένα ζωηρό υγιές παιδί και στην περίπτωση του Παιδικού Σταθμού να μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα! Στόχος είναι το παιδί να αγαπήσει το νέο περιβάλλον, το δικό του χώρο, να εμπιστευθεί τη Νηπιαγωγό του και το προσωπικό του Νηπιαγωγείου και όχι οι μεγάλες αλλαγές στις συνήθειες και στο πρόγραμμά του. Αυτή είναι η δουλειά της Νηπιαγωγού που θα γίνει σταδιακά και με πρόγραμμα.

Η προσαρμογή ειδικά στις μικρές ηλικίες να γίνεται σταδιακά. Γι' αυτό το ιδανικότερο θα ήταν το παιδί να αρχίσει με μια έως δυο ώρες γνωριμίας με το νέο περιβάλλον και σταδιακά να φτάσει στο ζητούμενο χρονικό διάστημα, που θα έχει ορισθεί αρχικά. Επιπλέον η μητέρα να διαθέτει αρκετό από τον πολύτιμο χρόνο της, όταν θα κάνει την εγγραφή του παιδιού της στον Παιδικό Σταθμό ή το Νηπιαγωγείο.

Σ' αυτές τις μικρές ηλικίες της πρωτοσχολικής εκπαίδευσης το παιδί φοβάται ότι θα αποχω-ρισθεί το περιβάλλον του σπιτιού μόνιμα και όχι προσωρινά. Ο φόβος αυτός καλλιεργείται επειδή η λογική σκέψη του παιδιού σ' αυτήν την ηλικία δεν έχει ακόμα ωριμάσει και δεν μπορεί να ερμηνεύσει τα πράματα με αντικειμε-νικότητα και σταθερότητα.

Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας θα έλθει μέσα από την καθημερινότητα, ποτέ όμως με ψέματα ή με την εξαφάνιση των γονιών. Φανταστείτε ένα παιδί που έχει συνδυάσει στο μυαλό του την εξαφάνιση των γονιών με το σχολείο. Φαντάζεται δηλαδή ένα σχολείο - τέρας που καταβροχθίζει τη μαμά και το μπαμπά. Χρειάζεται λοιπόν υπομονή και τόλμη.

Ας μη θέτουμε λοιπόν χρονικά όρια στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας. Το παιδί μπορεί να συμφιλιωθεί με το νέο του περιβάλλον σε μια βδομάδα, μπορεί και σε έξι μήνες. Κάθε παιδί έχει την ατομικότητά του, τα ιδιαίτερα στοιχεία της προσωπικότητάς του, πράγμα που πρέπει να δεχόμαστε και συχνά να ενθαρρύνουμε.

Ας δεχτούμε το Νηπιαγωγείο σαν μία μικρή κοινωνία με λιλιπούτειους πολίτες, που πρέπει να την οργανώσουν και να επιβιώσουν μέσα από την αντιπαλότητά της, πρέπει να μάθουν να ζουν με τους κανόνες της, τις χαρές και τις δυσκολίες της. Αυτός λοιπόν είναι ο δρόμος της κοινωνικοποίησης και της αυτονομίας στην πρωτοσχολική ηλικία : ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Καλό ξεκίνημα